Ἀπόλλων καὶ Δάφνη

The History of Apollo and Daphne. Apollo Killing the Serpent Python. From a design by Giulio Romano. Print on paper, By ‘Maître au Dé’, Italy,  ca. 1532-35. Image Credit © Victoria and Albert Museum, London 

Ἀφροδίτη…

Venus. Detail of a life-size Proconnesian marble statue Roman copy of 1-2nd century CE,

from Greek original of 4th century BCE. London, British Museum.Credits: Iian Neill © All rights reserved

     Λεπτομέρεια ἀπὸ φυσικοῦ μεγέθους ἄγαλμα ἀπὸ Προκοννήσιο μάρμαρο. Ρωμαϊκὸ ἀντίγραφο τοῦ 1-2ου αἰ. μ.Χ. ἀπὸ Ἑλληνικὸ πρωτότυπο τοῦ 4ου αἰ. π.Χ.. Βρίσκεται στὸ Βρετανικὸ Μουσεῖο.

Ὁ Σταδιοδείκτης τοῦ Ἀρχ. Μουσείου Δράμας

    Ἡ Ἐγνατία Ὁδός ἀκολουθῶντας μετὰ τὴν Ἀμφίπολη τοὺς βόρειους πρόποδες τοῦ Παγγαίου μὲ κατεύθυνση τοὺς Φιλίππους, διέσχιζε τὴν περιοχὴ τοῦ ἀκμαίου ἀρχαίου οἰκισμοῦ Καλαμπακίου. Ἡ περίφημη αὐτὴ ρωμαϊκὴ ὁδὸς «Via Egnatia», μεγάλη καὶ λιθόστρωτη συνέδεε τὴ Ρώμη μὲ τὴν Κωνσταντινούπολη, καὶ ἦταν ἔργο τοῦ Ρωμαίου ἀνθύπατου Γναίου Ἐγνατίου στὰ τέλη τοῦ 2ου αἰ. π.Χ. Ἡ Ἐγνατία Ὀδὸς δὲν ὑπῆρξε – βεβαίως – ὁ πρῶτος δρόμος, ὁ ὁποῖος διαμορφώθηκε στὴν περιοχή. Ὁ Θουκυδίδης μνημονεύει ὁδὸ ἀπὸ τὸ Βυζάντιο, μέσῳ τῆς Θράκης καὶ τῆς Μακεδονίας, γιὰ τὴ Θέρμη καὶ ἀπὸ ἐκεῖ γιὰ τὸ ἰλλυρικὸ Δυρράχιο.

Ὁ ἁλιγενὴς αἰγαιοπελαγίτης Ἥλιος

Relief showing Helios, sun god in the Greco-Roman mythology. From the North-West pediment of the temple of Athena in Ilion (Troy). Between the first quarter of the 3rd century BC and 390 BC. Marble, 85,8 x 86,3 cm. Found during the excavations lead by Heinrich Schliemann in 1872, now in the Pergamon-Museum in Berlin, Germany. wikipedia.org

«Ἠέλιος δ᾿ ἀνόρουσε, λιπὼν περικαλλέα λίμνην,
οὐρανὸν ἐς πολύχαλκον, ἵν᾿ ἀθανάτοισι φαείνοι
καὶ θνητοῖσι βροτοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν» …

ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ -γ- , στ. 3-5

Μτφρ «Τὴν ὄμορφη τὴ λίμνη ἀφήνοντας, στὰ ὁλόχαλκα τὰ οὐράνια
πρόβαλε ὁ γήλιος, στοὺς ἀθάνατους τὸ φῶς του νὰ χαρίσῃ
καὶ στοὺς θνητούς, στὰ πολυκάρπιστα τῆς γῆς χωράφια ἀπάνω»…

Του Χρ. Γ. Ντουμα*

    Σε όλα τα λεξικά της ελληνικής γλώσσας το ουσιαστικό άλιος αναγνωρίζεται ως ο δωρικός τύπος του ήλιος, άποψη που είχε διατυπωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Στον Κρατύλο του Πλάτωνος, για παράδειγμα, ο Σωκράτης φέρεται να λέει ότι τον ήλιο «άλιον καλούσιν οι Δωριείς»**, ενώ η φράση με την οποία Πίνδαρος κάνει επίκληση στη μητέρα του ηλίου είναι «Αλίου μάτερ». Νεώτεροι γλωσσολόγοι αποδεχόμενοι την αρχαία αυτή εξήγηση εφάρμοσαν, και σ’ αυτήν την περίπτωση, την τακτική που ακολουθούν κάθε φορά που η ετυμολογία μιας λέξης τους είναι άγνωστη ή αβέβαιη.

    Θεωρώντας εκ των προτέρων τη λέξη ήλιος ως «ινδοευρωπαϊκής» προελεύσεως πρότειναν την υποθετική ρίζα «sawel», στην οποία προσθέτοντας καταλήξεις, όπως -iyo, -iya, κατασκεύασαν τη λέξη *sawelios που, καθώς μαρτυρεί ο αστερίσκος που την συνοδεύει, ουδέποτε απαντά σε ελληνικά κείμενα. Ωστόσο, από αυτή την ανύπαρκτη λέξη επινόησαν τις λέξεις σαFέλιος και αFέλιος, για να οικονομήσουν τις υπαρκτές λέξεις αέλιος, ή έλιος και ήλιος των αρχαίων κειμένων.

Πυρρίχιος

    8. Ἀναφέρεται ὅτι πρώτη ἡ Ρέα ἐθέλχθη ἀπὸ αὐτὴν τὴν τέχνη ταύτης (ὀρχήσεως) καὶ εἰς μὲν τὴν Φρυγίαν ἔβαλε τοὺς Κορύβαντας νὰ χορεύσουν, εἰς δὲ τὴν Κρήτην τοὺς Κουρῆτας, καὶ δὲν ὡφελήθη ὀλίγον ἐκ τῆς τέχνης αὐτῶν, ἀφοὺ διὰ τοῦ χοροῦ των τῆς ἔσωσαν τὸν Δία, ὥστε καὶ δικαίως ὁ Ζεὺς νὰ ὁμολογῇ ὅτι ὀφείλει εἰς αὐτοὺς σῶστρα, διότι χάρις εἰς τὴν ὄρχησίν των ἐσώθη ἀπὸ τοὺς ὀδόντας τοῦ πατρός του.

Ὁ Δεξαμενὸς ἀπὸ τὴ Χίο

 Blue chalcedony scaraboid, from Kerch (Crimea). A flying heron.

Signed Dexamenos epoie Chios. St. Petersburg. 20mm.

    Ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους Ἕλληνες σφραγιδογλύφους, ἀλλὰ καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς κορυφαίους καλλιτέχνες τῆς Kλασικῆς περίοδου, εἶναι ὁ Δεξαμενός (περ. 450- 420 π.Χ.). Tέσσερις ἐνυπόγραφοι λίθοι του σώζονται: δύο ἀπεικονίζουν ἐρωδιούς, ἕνας μία οἰκοδέσποινα μὲ τὴ θεραπαινίδα της καὶ ἕνας φέρει τὴ σπουδὴ μίας ἀνδρικῆς κεφαλῆς. Ἡ ὑπογραφὴ τοῦ καλλιτέχνη ἐμφανίζεται πότε ὡς «ΔEΞAMENOΣ EΠOIE» (=ὁ Δεξαμενὸς μὲ ἔφτιαξε), πότε περιορίζεται στὸ ὄνομά του, ἐνῶ μία φορὰ προσδιορίζεται καὶ ἡ ἐθνική του καταγωγή, ἀπὸ τὸ νησὶ τῆς Χίου.