Ὁ πυγμάχος τοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Μουσείου Ἰωαννίνων…

Γράφει ἡ Ὑπατία Φάκλαρη,  ἀρχαιολόγος

***

Το έτος 1952 ο Δημήτριος Ευαγγελίδης, με τη βοήθεια του επιμελητή αρχαιοτήτων Σωτήρη Δάκαρη, συνεχίζει την ανασκαφή στο μοναδικό για την Ήπειρο πανελλήνιο ιερό της Δωδώνης, κατά την οποία περισυνελέγησαν σημαντικά ευρήματα προϊστορικών και ιστορικών χρόνων.

Oι ανασκαφές επιβεβαίωσαν τη γραπτή παράδοση ότι η λατρεία στη Δωδώνη ανάγεται στη δεύτερη π.Χ. χιλιετία και ότι υπάρχουν πλήθος αναθήματα από την εποχή αυτή, καθώς και θαυμάσια έργα τέχνης γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων.

Ανάμεσα σε ποικιλία χάλκινων ευρημάτων τα οποία ήρθαν στο φως, και συνιστούν κυρίως αναθήματα των προσκυνητών που συνέρρεαν στο ιερό από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ξεχωρίζει αγαλμάτιο πύκτη (πυγμάχου), αρχαϊκής περιόδου (550-525 π.Χ.), ύψους 0,072μ., με αριθμό ευρετηρίου Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων 4915.

Πρόκειται για εξαιρετικό έργο της αρχαίας ελληνικής χαλκουργίας, κατασκευασμένο με την τεχνική της χύτευσης σε τοπικό εργαστήριο ίσως της γειτονικής Αμβρακίας η οποία ως αποικία των Κορινθίων είχε επηρεαστεί από την τέχνη της μητρόπολης και αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα χαλκοτεχνίας.

Ο χάλκινος πυγμάχος διατηρείται σε άριστη κατάσταση, με μικρές φθορές μόνο στα πέλματα, όπου σώζονται τα υ πολείμματα των συνδέσμων με τη μη σωζόμενη βάση πρόσφυσης. Ο αθλητής με γυμνό στιβαρό σώμα σε ευρύ διασκελισμό και με υψωμένες γροθιές, είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τον αντίπαλό του «καρφώνοντάς» τον με μάτια μεγάλα και βλέμμα αυστηρό. Ο καλλιτέχνης αποδίδει τον αθλητή με καθαρά περιγράμματα και ακρίβεια στις λεπτομέρειες ακολουθώντας την τάση που προτιμά τα μυώδη σώματα με τον τονισμό των οριζόντιων αξόνων, όπου δυνατά σκέλη στηρίζουν το σφριγηλό κορμό και την «γεωμετρική» κεφαλή.

Το αγαλματίδιο είναι επιμελώς δουλεμένο και η χαρακτηριστική για τα χάλκινα της Δωδώνης φαιοπράσινη πάτινα αναδεικνύει τη λεία επιφάνεια του έργου. Με την τεχνική της εγχάραξης αποδίδονται λεπτομέρειες όπως του στήθους ή της κόμης που στεφανώνει το μέτωπο. Τα έντονα τοξωτά φρύδια προβάλλουν τα εκφραστικά μάτια με τα βαριά βλέφαρα. Τα αυτιά είναι σχηματοποιημένα και οι ανατομικές λεπτομέρειες αποδίδονται με στοιχειώδη πλαστικότητα. Η ρωμαλέα εμφάνιση ιδιαίτερα των μηρών και των γλουτών κάνει αισθητή τη δύναμη και αποφασιστικότητα της μορφής η οποία πατά σταθερά στο έδαφος χωρίς ο κορμός να παρασύρεται προς τα εμπρός, σα να αντλεί δύναμη από τη γη.

Oι διαστάσεις του αγαλματιδίου και τα υπολείμματα της βάσης του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στόλιζε χάλκινο σκεύος ή τη χάλκινη κυκλική λαβή κάποιου από τους από τους τριποδικούς λέβητες τους οποίους αφιέρωναν οι πιστοί στο θεό, συνήθεια που συναντάται από τον 8ο αι. π.Χ. και σε άλλα πανελλήνια ιερά, όπως της Ολυμπίας και των Δελφών. Οι λέβητες συνήθως έφεραν στα χείλη προτομή γρύπα και στις λαβές αγαλματίδια αλόγων, οπλιτών κλπ.

Το ανάθημά μας κατασκευάστηκε μέσα στον 6ο αι. π. Χ., εποχή ακμής της χαλκοτεχνίας, όπως μαρτυρούν τα μνημειώδη έργα και η αύξηση των αναθημάτων από χαλκό, στα πανελλήνια και τοπικά ιερά.

Bιβλιογραφία

Βοκοτοπούλου Ι., Ελληνική τέχνη, Αργυρά και χάλκινα έργα τέχνης στην αρχαιότητα, Αθήνα 1997.

Δάκαρης, Σ., Δωδώνη, Αρχαιολογικός οδηγός, Ιωάννινα 1986 (β ́ έκδ. συμπληρωμένη) Ευαγγελίδης, Δ., «Η ανασκαφή της Δωδώνης», ΠΑΕ 1952, σ. 283-286. Πλιάκου, Γ.,

Η λατρεία και η μνημειακή διαμόρφωση του ιερού, στο Ζάχος, Κ. Λ. (επιμ.) 2008

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, σ.142-159.

Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο Ἰωαννίνων http://amio.gr/

Shortlink: http://wp.me/p2VN9U-sl